Тормышыбызга Интернет үтеп керүгә барыннан да элек җинаятьчеләр шатлангандыр, мөгаен. Интернетның мөмкинлекләре арту белән алар кешеләрне төп башына утырту юлларын да арттыра. Бүген беркем дә, мин Интернетта балык кебек йөзәм һәм беркайчан да җинаятьчеләр кармагына эләкмәячәкмен, дип әйтә алмый торгандыр, чөнки алар көннән-көн камилләшә, үткенләшә, шомара. Бу җәһәттән Башкортстан буенча Эчке эшләр министрлыгыннан алынган киңәшләргә игътибар итәрсез, дип ышанабыз.
1. Сез автомобиль отуыгыз турында электрон хәбәр алдыгыз һәм призны алу өчен сездән акча күчерүне сорыйлармы?
Беркайчан да билгесез кешеләрнең электрон исәпләренә акча күчермәгез.
Уенда катнашмыйча приз оту ихтималлыгы нульгә тиң, ә билгесез электрон кошелекка күчерелгән акчаны кире кайтару бөтенләй мөмкин түгел диярлек.
2. Сез интернет-кибеттән арзан хакка яңа кесә телефоны, ноутбук яисә фотоаппарат сатып алырга карар иттегез, әмма кибет алдан акча күчерергә кушамы?
Беркайчан да кесә телефонының электрон кошелегына яисә исәбенә акча күчермәгез.
Интернет-кибет товар өчен акчаны мондый төрдә ала алмый. Әгәр дә сездән товарга акчаны экспресс-түләү терминаллары аша түләүне яисә электрон кошелекка күчерүне үтенсәләр, мошенниклар белән эш итүегез көн кебек ачык.
3. Банк картагызга блокировка салынуы турында смс-хәбәр килдеме?
Беркайчан да смс-хәбәрдә күрсәтелгән адрес буенча акча күчермәгез, ул килгән номерга шалтыратмагыз, җавап итеп смс җибәрмәгез.
Бу очракта иң дөрес юл — картагызны чыгарган банкка шалтырату. Аның телефоны картаның икенче ягында язылган.
4. Электрон белешмәләр тактасында яисә социаль челтәрдә күптән эзләгән товарыгызны таптыгыз һәм ул башка урыннардагыга караганда күпкә арзанрак торамы?
Беркайчан да, контрагентның ышанычлы булуына инанмыйча, электрон кошелекка акча күчермәгез.
Аның белешмәләр тактасындагы рейтингын карагыз, башка сатып алучыларның отзывларын укыгыз, аның хакында Интернетта мәгълүмат эзләгез. Товарның ни өчен бу кадәр арзан булуы турында уйланыгыз, сатучының нинди гарантияләр бирүен белегез.
5. Интернет аша авиабилетлар сатып алырга телисезме?
Беркайчан да тикшерелмәгән һәм билгесез билет сатучы сайтлар белән файдаланмагыз.
Билетка базарда үзен уңай яктан күрсәткән авиакомпания яисә агентлык сайты аша заказ бирегез. Акчаны электрон кошелекларга яисә чит ил исәпләренә күчермәгез. Шик туганда авиакомпания вәкиленә мөрәҗәгать итегез.
6. Открытка, музыка, картинка яисә программаны күчерүгә ссылка белән СМС яисә ММС хәбәр алдыгызмы?
Беркайчан да хәбәрдә күрсәтелгән ссылкага кермәгез.
Анда кереп, уйламаган җирдән телефонга вирус кертергә яисә түләүле хезмәтләргә подписка ясарга мөмкинсез. Хәбәр танышыгыздан килсә дә, башта аны нәкъ ул җибәрүенә инаныгыз.
7. Интернетта аралашасызмы һәм социаль челтәрләрдә аккаунтларыгыз бармы?
Беркайчан да шәхси мәгълүматларыгызны барлык кеше күрерлек җирдә урнаштырмагыз һәм аны читләргә җибәрмәгез.
Челтәрдә кем белән аралашуыңны белмисең, чит фотография артында теләсә кем яшеренә ала. Видео һәм аудиотрансляцияләр, шулай ук челтәрдәге язышулар җинаятьчеләр тарафыннан саклап калынып, соңрак сезгә каршы файдаланылырга мөмкин.